(16) 6. อเจลกวคฺโค

[157-163] ‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ปฏิปทาฯ กตมา ติสฺโส? อาคาฬฺหา ปฏิปทา, นิชฺฌามา ปฏิปทา, มชฺฌิมา ปฏิปทาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ เอวํวาที โหติ เอวํทิฏฺฐิ – ‘นตฺถิ กาเมสุ โทโส’ติฯ โส กาเมสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อเจลโก โหติ มุตฺตาจาโร, หตฺถาปเลขโน [หตฺถาวเลขโน (สฺยา. กํ.) ที. นิ. 1.394; ม. นิ. 1.155 ปสฺสิตพฺพํ], น เอหิภทนฺติโก, น ติฏฺฐภทนฺติโก, นาภิหฏํ น อุทฺทิสฺสกตํ น นิมนฺตนํ สาทิยติฯ โส น กุมฺภิมุขา ปฏิคฺคณฺหาติ, น กโฬปิมุขา [ขโฬปิมุขา (สี. สฺยา. กํ.)] ปฏิคฺคณฺหาติ น เอฬกมนฺตรํ น ทณฺฑมนฺตรํ น มุสลมนฺตรํ น ทฺวินฺนํ ภุญฺชมานานํ น คพฺภินิยา น ปายมานาย น ปุริสนฺตรคตาย น สงฺกิตฺตีสุ น ยตฺถ สา อุปฏฺฐิโต โหติ น ยตฺถ มกฺขิกา สณฺฑสณฺฑจารินี น มจฺฉํ น มํสํ น สุรํ น เมรยํ, น ถุโสทกํ ปิวติฯ โส เอกาคาริโก วา โหติ เอกาโลปิโก, ทฺวาคาริโก วา โหติ ทฺวาโลปิโก… สตฺตาคาริโก วา โหติ สตฺตาโลปิโก; เอกิสฺสาปิ ทตฺติยา ยาเปติ, ทฺวีหิปิ ทตฺตีหิ ยาเปติ… สตฺตหิปิ ทตฺตีหิ ยาเปติ; เอกาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรติ, ทฺวาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรติ… สตฺตาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรติ – อิติ เอวรูปํ อทฺธมาสิกมฺปิ ปริยายภตฺตโภชนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติฯ

โส สากภกฺโขปิ โหติ, สามากภกฺโขปิ โหติ, นีวารภกฺโขปิ โหติ, ททฺทุลภกฺโขปิ โหติ, หฏภกฺโขปิ โหติ , กณฺหภกฺโขปิ โหติ, อาจามภกฺโขปิ โหติ, ปิญฺญากภกฺโขปิ โหติ, ติณภกฺโขปิ โหติ, โคมยภกฺโขปิ โหติ, วนมูลผลาหาโร ยาเปติ ปวตฺตผลโภชีฯ

โส สาณานิปิ ธาเรติ, มสาณานิปิ ธาเรติ, ฉวทุสฺสานิปิ ธาเรติ, ปํสุกูลานิปิ ธาเรติ, ติรีฏานิปิ ธาเรติ, อชินมฺปิ ธาเรติ, อชินกฺขิปมฺปิ ธาเรติ, กุสจีรมฺปิ ธาเรติ , วากจีรมฺปิ ธาเรติ, ผลกจีรมฺปิ ธาเรติ, เกสกมฺพลมฺปิ ธาเรติ, วาฬกมฺพลมฺปิ ธาเรติ, อุลูกปกฺขิกมฺปิ ธาเรติ, เกสมสฺสุโลจโกปิ โหติ เกสมสฺสุโลจนานุโยคมนุยุตฺโต, อุพฺภฏฺฐโกปิ โหติ อาสนปฏิกฺขิตฺโต, อุกฺกุฏิโกปิ โหติ อุกฺกุฏิกปฺปธานมนุยุตฺโต, กณฺฏกาปสฺสยิโกปิ โหติ กณฺฏกาปสฺสเย เสยฺยํ กปฺเปติ, สายตติยกมฺปิ อุทโกโรหนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติ – อิติ เอวรูปํ อเนกวิหิตํ กายสฺส อาตาปนปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ; เวทนาสุ…เป.… จิตฺเต…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทาฯ อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส ปฏิปทา’’ติฯ

‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ปฏิปทาฯ กตมา ติสฺโส? อาคาฬฺหา ปฏิปทา, นิชฺฌามา ปฏิปทา, มชฺฌิมา ปฏิปทาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทา…เป.… อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทา…เป.… อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสมฺโมสาย ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ…ฯ

‘‘ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ วีริยสมาธิ…เป.… จิตฺตสมาธิ…เป.… วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ…เป.…ฯ

‘‘สทฺธินฺทฺริยํ ภาเวติ… วีริยินฺทฺริยํ ภาเวติ… สตินฺทฺริยํ ภาเวติ… สมาธินฺทฺริยํ ภาเวติ… ปญฺญินฺทฺริยํ ภาเวติ…ฯ

‘‘สทฺธาพลํ ภาเวติ… วีริยพลํ ภาเวติ… สติพลํ ภาเวติ… สมาธิพลํ ภาเวติ… ปญฺญาพลํ ภาเวติ…ฯ

‘‘สติสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… วีริยสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ…ฯ

‘‘สมฺมาทิฏฺฐิํ ภาเวติ… สมฺมาสงฺกปฺปํ ภาเวติ… สมฺมาวาจํ ภาเวติ… สมฺมากมฺมนฺตํ ภาเวติ … สมฺมาอาชีวํ ภาเวติ… สมฺมาวายามํ ภาเวติ… สมฺมาสติํ ภาเวติ… สมฺมาสมาธิํ ภาเวติ…ฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทาฯ อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส ปฏิปทา’’ติฯ

อเจลกวคฺโค ฉฏฺโฐฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สติปฏฺฐานํ สมฺมปฺปธานํ, อิทฺธิปาทินฺทฺริเยน จ;

พลํ โพชฺฌงฺโค มคฺโค จ, ปฏิปทาย โยชเยติฯ

(17) 7. กมฺมปถเปยฺยาลํ

[164-183] ‘‘ตีหิ , ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยฯ กตเมหิ ตีหิ? อตฺตนา จ ปาณาติปาตี โหติ, ปรญฺจ ปาณาติปาเต สมาทเปติ, ปาณาติปาเต จ สมนุญฺโญ โหติฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ตีหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเยฯ

‘‘ตีหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเคฯ กตเมหิ ตีหิ? อตฺตนา จ ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต โหติ, ปรญฺจ ปาณาติปาตา เวรมณิยา สมาทเปติ, ปาณาติปาตา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ…ฯ

‘‘อตฺตนา จ อทินฺนาทายี โหติ, ปรญฺจ อทินฺนาทาเน สมาทเปติ, อทินฺนาทาเน จ สมนุญฺโญ โหติ…ฯ

‘‘อตฺตนา จ อทินฺนาทานา ปฏิวิรโต โหติ, ปรญฺจ อทินฺนาทานา เวรมณิยา สมาทเปติ, อทินฺนาทานา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ…ฯ